Diarree
Diarree is een vervelend probleem op een bedrijf. Het tast de diergezondheid en het welzijn aan. Daarnaast zorgt het voor extra arbeid en kosten voor behandeling, ook kunnen er dieren sterven. Kalveren met diarree groeien minder, zijn vatbaar voor andere aandoeningen en geven later als koe minder melk.
Vaccineren tegen kalverdiarree
Kalverdiarree komt nog steeds voor en heeft impact op de gezondheid, het welzijn van kalveren en het rendement van bedrijven. Belangrijke pijlers voor een efficiënte kalveropfok zijn; huisvesting en hygiëne, biestmanagement en vaccinatie. Vaccinatie van koeien is een snelle en effectieve manier om kalveren te beschermen tegen kalverdiarree, door de overdracht van antistoffen via de biest.
Koeien en vaarzen die tussen 12 en 3 weken voor het afkalven gevaccineerd zijn, krijgen hoge concentraties antistoffen tegen rotavirus, coronavirus en E. coli in serum en biest. Kalveren die biest van gevaccineerde koeien hebben gekregen, hebben hogere antistoffen titers in hun serum. En dat biedt bescherming tegen rotavirus, coronavirus, en E. coli. Hierdoor kan diarree veroorzaakt door deze verwekkers voorkomen worden en/ of minder ernstig zijn. Vaccinatie en biestmanagement gaan hand in hand.
Vraag uw dierenarts en/of zie bijsluiter voor meer informatie
Ziektebeeld / Oorzaken van diarree
Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van kalverdiarree?
Voedingsdiarree
Indien de melk slecht opgelost is, een verkeerde verhouding gebruikt wordt of andere voedingsfouten gemaakt worden, kan de normale darmflora van de kalveren verstoord worden. De diarree is in het begin mild en de kalveren zijn niet ziek. Een verstoorde darmflora is echter een ideale voedingsbodem voor andere bacteriën, virussen of parasieten. Deze situatie mag dus zeker niet te lang aanhouden.
E. coli
Infecties met E. coli treden vooral in de eerste levensdagen op. In typische gevallen is de mest geel of zeer waterig en er ontstaat snel dehydratie. Deze vorm van diarree kan snel tot de dood leiden. Het geven van voldoende biest van een goede kwaliteit en een goede hygiëne bij het afkalven is zeer belangrijk om dit soort diarree te vermijden.
Salmonella
Deze bacteriële infectie komt af en toe voor op een melkveebedrijf. De kalveren besmetten zich meestal door het drinken van melk van koeien die zelf besmet zijn met Salmonella of door contact met de mest. De koe vertoont hier meestal zelf weinig of geen symptomen van. De diarree treedt pas op na de tweede levensweek.
Virale diarree
Er zijn twee virussen die diarree kunnen veroorzaken, namelijk Rotavirus en Coronavirus. Beide komen op vrijwel elk bedrijf voor. Meestal is de diarree vrij mild, tenzij de omstandigheden slecht zijn of er een extra bacteriële besmetting is door bijvoorbeeld E. coli. Oudere koeien hebben normaal voldoende antistoffen opgebouwd die ze aan het kalf doorgeven via de biest. Deze antistoffen voorkomen dat het virus zich kan vermenigvuldigen in de darmcellen van het kalf. Indien echter niet voldoende biest gegeven wordt, deze te laat aangeboden wordt, de biest verdund is (hoogproductieve koeien) of de koe nog onvoldoende weerstand heeft opgebouwd (vaarzen), kan het zijn dat het kalf toch ernstig ziek wordt. Wanneer veel kalveren tegelijk worden geboren, kan een explosieve situatie ontstaan. De eerste kalveren pikken het virus op, krijgen geen tot zeer milde diarree, maar scheiden hiermee wel nog meer virussen uit. De volgende kalveren die geboren worden zijn dus zwaarder besmet en zorgen bovendien voor een massale virusuitscheiding die de volgende generatie kalveren ernstig ziek kan maken. Dit noemt men het opbouwen van infectiedruk.
Virale diarree kan optreden vanaf de 4e levensdag tot ongeveer 3 weken.
BVD-virus
Het BVD-virus is een virus dat op het gehele bedrijf de weerstand verlaagt zodat andere ziekten meer impact hebben. Bij jonge kalveren kan het ook op zichzelf diarree veroorzaken. Indien diarree bij een kalf of op het bedrijf blijft aanslepen, is het aangeraden om een dierenarts te raadplegen.
Cryptosporidiën
Dit is een cel, ook wel parasieten genoemd. De infectie kan diarree veroorzaken tussen de 10e en 30e levensdag, vooral als er sprake is van menginfecties met virussen. De volwassen koeien zijn drager en scheiden continu kleine hoeveelheden parasieten uit. Zij zorgen ervoor dat de eerste kalveren worden besmet. Geïnfecteerde jonge kalveren gaan massale hoeveelheden parasieten uitscheiden, waardoor de infectiedruk sterk toeneemt. Afzonderlijke huishouding in zeer hygiënische omstandigheden zijn dikwijls nodig om dit probleem te voorkomen of op te lossen.
Coccidiose
Dit is een andere eencellige parasiet die pas diarree zal veroorzaken bij dieren ouder dan 2 maanden.
Aanpak
3 Vuistregels om te onthouden:
- Wacht niet met de toediening van vocht en elektrolyten
- Geef een goed uitgebalanceerd product
- Stop niet volledig met het geven van melk
Melk en elektrolyten samen geven?
Jarenlang was het advies een diarreekalf een paar dagen volledig van de melk af te halen en enkel elektrolyten te geven. De laatste jaren zijn de meningen bij onderzoekers en practici hierover veranderd.
Sommige onderzoekers hebben opgemerkt dat kalveren die oraal elektrolyten kregen toegediend en daarnaast nog hun normale melkrantsoen vastere mest produceerden dan kalveren die enkel elektrolyten kregen. De kalveren in de eerste groep hadden bovendien een betere gewichtstoename en herstelden sneller.
In milde gevallen van diarree kan men de elektrolyten rechtstreeks bij de melk mengen. Door het zout van de elektrolytoplossing, zal het kalf dorst krijgen en uit zichzelf extra water gaan opnemen. Uiteraard moet dit dan steeds in voldoende mate ter beschikking staan. Zorg er eveneens voor dat er geen vuile plassen in de stal staan waar het kalf per ongeluk van kan drinken.
Opgelet! Niet alle producten op de markt kunnen gemengd worden met melk. Sommige elektrolytpreparaten verstoren de stremming van de melk in de maag van het kalf. Lees dus aandachtig de verpakking!
