Blauwtong
Blauwtong
Blauwtong is een infectieziekte, veroorzaakt door het blauwtongvirus (BTV), en komt voornamelijk voor bij schapen en runderen, maar ook andere herkauwers kunnen besmet worden. De infectie wordt overgebracht door een beet van knutten (kleine muggen) die besmet zijn met het virus. Er zijn meerdere serotypen van het blauwtongvirus en de ernst van de klinische verschijnselen hangt hiermee samen. In Nederland is blauwtong veroorzaakt door serotypen 1 tot en met 24 meldingsplichtig. In 2006 vond de eerste uitbraak van BTV-8 plaats en is sinds 2012 Nederland BTV-8 vrij. In september 2023 werd in Nederland voor het eerst een besmetting met blauwtongvirus serotype 3 (BTV-3) vastgesteld. De ernst van de verschijnselen en de snelheid van de verspreiding van BTV-3 overstijgt die van BTV-8.
Ziektebeeld BTV
Schapen hebben veel last van de ziekte en het sterftepercentage op de besmette bedrijven ligt hoog. De klinische verschijnselen komen doordat het virus de wanden van de bloedvaten beschadigd. Veel voorkomende symptomen bij schapen zijn hoge koorts, blaren in de bek, speekselen, zwelling van de kop (inclusief tong en lippen), kreupelheid door pijn en ontsteking van de kroonrand en in sommige gevallen een blauwe tong. Ook benauwdheid en spijsverteringsproblemen komen voor1. Dieren kunnen sterven als gevolg van deze symptomen. Een infectie met BTV kan ook vroegembryonale sterfte en abortus veroorzaken.
Bij runderen verloopt de ziekte vaak in een mildere vorm, maar ook bij koeien kunnen blaren in de bek, pijn en ontsteking van de kroonrand voorkomen. De economische verliezen op de melkveebedrijven zijn aanzienlijk. Dit wordt vooral veroorzaakt door een verlaagde melkproductie, deze is gemiddeld bijna een kilogram per koe per dag lager over een periode van ongeveer negen tot tien weken2. In de literatuur worden ook een verhoogd celgetal en een verminderde vruchtbaarheid beschreven. Een infectie met BTV kan vruchtbaarheidsproblemen geven en kan tijdens de dracht zorgen voor aangeboren afwijkingen.
Aanpak
Wat te doen met zieke dieren?
Als dieren ziek zijn dan is symptomatische behandeling nodig. Pijnstilling en ontstekingsremming zijn noodzakelijk. Hierbij is het belangrijk dat de vochtbalans op orde is. Probeer de dieren aan het drinken en eten te houden en/of van energie te voorzien. De dierenarts kan adviseren over pijnstilling en ontstekingsremming en eventueel andere middelen die nodig zijn.
In ernstige gevallen of wanneer de kans op herstel klein is, is het beter om verder lijden te voorkomen en dieren te euthanaseren. Overleg met de dierenarts wat de beste aanpak is voor zieke dieren.
Preventie
Knutten zijn verantwoordelijk voor de besmetting van runderen, schapen en andere herkauwers. De knutten kunnen zich verspreiden naar andere gebieden via de wind of via transport meeliften. Besmette dieren zelf kunnen door vervoerd te worden ook weer knutten in andere gebieden infecteren. Een preventieve maatregel is dan ook het opstallen van dieren, zeker op tijdstippen dat knutten actief zijn. Dit is helaas niet altijd praktisch uitvoerbaar. Als dieren opgestald worden, is het belangrijk om goed te ventileren.
Vaccinatie
Vaccineren is de meest zekere manier om dieren tegen het blauwtongvirus te beschermen. Vaccinatie zorgt ervoor dat in dieren minder virus aanwezig is dus minder kans op nieuwe besmettingen en het voorkomt klinische symptomen en sterfte.
1 Inge Santman-Berends et al 2023 Eerste impactanalyse BTV-3 uitbraak in Nederland: sterfte op schapen- en geitenbedrijven
2 Inge Santman-Berends et al 2024 Eerste impactanalyse BTV-3 uitbraak in Nederland: melkproductiedaling en sterfte op rundveebedrijven
